Farz namazların dört rekat olarak kılınması; Cuma namazının farz olması; Bayram namazının vacip olması;
Kurban kesmenin vacip olması gibi hükümler, seferde mükelleften düşer. Farz namazları iki rekat olarak kılar.
Cuma namazını kılması farz değildir, kılacak olursa ayrıca öğle namazı kılmasına gerek kalmaz.
Bilindiği üzere sefer; Bulunduğu yerin finası/yerleşim alanları son bulduktan sonra doksan km. mesafeyi katetmesidir.
Böyle bir mesafeyi katetme kastıyla bulunduğu yerin yerleşim alanlarını geçtikten sonra sefer başlar.
Dört rekatlı farz namazları iki rekat olarak kılar. Hanefilere göre namazları iki rekat kılmak ruhsat değil, azimettir.
Hanefilerle Şafiilerin ihtilaf ettiği konulardan biride budur. Çünkü Şafiilere göre seferde namazları dört rekat kılmak azimettir, asıldır. iki rekat kılmak ise ruhsattır.
Şafiiler şöyle derler: Nasıl ki; Seferde oruç tutmamak ruhsat, tutmak ise azimetse, aynı şekilde;
Namazları dört rekat kılmak azimet iki rekat kılmak ruhsattır.
Hanefiler: Seferde oruç tutmama ruhsatı bulunsa da tutmadığı orucu hazarda kaza edecektir.
Oysa dört rekatlı bir farz namaz seferde iki rekat olarak kılındığında kılmadığı iki rekat namaz hem Hanefilere,
Hem de Şafiilere göre kaza edilmeyecektir. Dolayısıyla namazı oruca kıyaslamak, doğru bir kıyaslama olmaz.
Derler.
Seferde sünnet namazlara gelince; Namazların evvelinde ve sonrasında düzenli olarak kılınan dört rekatlı sünnetler yine aynı şekilde kılınacaktır. Bunlarda bir kısıtlama söz konusu değildir. Hele de terk edilirler demek,
Hiç doğru değildir.
Ancak şu vardır; Beraber sefere çıktığı kafileyi kaçırma durumu gibi arızı haller söz konusu olursa terk edilebilir.
Âlimler sabah namazının sünnetini bundan istisna etmişlerdir. Bu sünnet her halükarda kılınmalıdır.
Seferde namazları cemaatle kılma meselesine gelince; Bunu iki şekilde düşünebiliriz;
- İmamın mukim olması
- İmamın yolcu olması
Seferde olanlar Mukim imamın arkasında namaz kılacak olursa namazlarını imamın namazı gibi dört rekat kılarlar. Çünkü mukim imama uymakla namazları dört rekat olmaya intikal etmiştir.
Mukim imamın arkasında namaz kılarken bir şekilde namaz bozulacak olsa sonra onu tek başına veya kendisi gibi seferde olan bir imamla kılacak olursa iki rekat olarak kılar. Kılmaz da vakit çıkacak olursa iki rekat olarak kaza eder. Nitekim ” el-hidaye “ isimli ederde mesele bu şekilde ifade edilmiştir.
İmam yolcu ise, arkasında kılanlar mukim olurlarsa imam iki rekatta selam verdikten sonra cemaat namazlarını dört rekata tamamlarlar. Bu durumda imam, namazdan önce arkasındaki cemaati, seferde olduğuna dair uyarması gerekir.
Seferde olan imam, arkasındaki mukim cemaate namaz kıldırırken namazı dört rekata tamamlayacak olursa,
Arkasındaki mukim cemaatin namazı bozulur. Çünkü imam son iki rekatı nafile olarak kılmış, arkasındaki cemaat ise farz olarak kılmıştır. Farz namaz kılanın nafile namaz kılana tabi olması ise caiz değildir.